✍️ ایرج مقدم، مدیر مسئول پایگاه خبری-تحلیلی هزارپیشه
رسانه‌های سالم و مردمی، ستون‌های حیاتی دموکراسی و آگاهی اجتماعی‌اند. این رسانه‌ها نه‌تنها در انعکاس واقعیات جامعه نقشی بی‌بدیل دارند، بلکه با رویکردی شفاف و بی‌طرف، وجدان بیدار مردم محسوب می‌شوند. اما چگونه می‌توان رسانه‌ای را سالم، مستقل و مردمی دانست؟
۱. شفافیت و استقلال
یکی از مهم‌ترین معیارهای یک رسانه سالم، استقلال آن از قدرت‌های سیاسی و اقتصادی است. رسانه‌ای که منابع مالی شفافی داشته باشد و تحت نفوذ گروه‌های ذی‌نفع نباشد، می‌تواند بدون سانسور و فشار، به‌عنوان صدای مردم عمل کند.
۲. حقیقت‌جویی و پرهیز از تحریف
رسانه‌های سالم موظف‌اند حقیقت را بدون تحریف، وارونه‌نمایی منتشر کنند. ارائه‌ی خبر بدون جهت‌گیری، انتخاب گزینشی اطلاعات و یا حذف بخش‌هایی از حقیقت، رسانه را از مسیر مردمی و سالم خارج می‌کند.
۳. پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری
یک رسانه مردمی در قبال اخبار و گزارش‌های خود مسئول است. اگر خطایی در انتشار اطلاعات رخ دهد، یک رسانه سالم با شهامت آن را تصحیح کرده و به مخاطبان خود پاسخگو خواهد بود؛ و مراتب عذرخواعی را رسما اعلام می دارد.
۴. حمایت از حقوق مردم و شفاف‌سازی قدرت
رسانه‌های واقعی در کنار مردم می‌ایستند، فساد را افشا می‌کنند، از حقوق محرومان دفاع می‌کنند و عملکرد مسئولان را زیر ذره‌بین می‌برند. رسانه‌ای که تبدیل به ابزار تبلیغاتی مقامات شود، دیگر رسانه مردمی نیست.
۵. مقابله با آفت رانت و فساد رسانه‌ای
یکی از بزرگ‌ترین آفات امروز رسانه‌ها، وابستگی به رانت‌های دولتی و مالی است. بسیاری از رسانه‌ها با دریافت پول از مقامات دولتی، به‌جای دفاع از حقوق مردم، به تعریف و تمجید از مسئولان می‌پردازند. چنین رسانه‌هایی نه‌تنها استقلال خود را از دست می‌دهند، بلکه عملاً به ابزار تبلیغاتی و توجیه‌کننده‌ی فساد و ناکارآمدی تبدیل می‌شوند.
۶. عدم حمایت از مدیران بی‌کفایت در برابر مردم
رسانه‌های وابسته و رانت‌خوار در مواجهه با تخلفات و اهمال‌کاری مدیران، نه‌تنها در مسیر مطالبه‌گری قرار نمی‌گیرند، بلکه با دریافت رانت و پول، به حمایت از مدیران بی‌کفایت می‌پردازند. این رسانه‌ها به‌جای انتشار واقعیت و کمک به اصلاح امور، در برابر مطالبات مردم می‌ایستند و با تحریف حقیقت، تلاش می‌کنند عملکرد ضعیف مدیران را توجیه کنند. چنین رسانه‌هایی نه‌تنها در خدمت مردم نیستند، بلکه به‌عنوان بازوی رسانه‌ای فساد عمل می‌کنند و به اعتماد عمومی ضربه می‌زنند.
۷. تنوع دیدگاهها و آزادی بیان
یک رسانه سالم باید فضایی برای شنیدن همه‌ی صداها باشد. تک‌صدایی، سانسور و سرکوب نظرات مخالف، رسانه را به یک ابزار تبلیغاتی تبدیل می‌کند. رسانه‌ای که مخالفان خود را حذف کند، نمی‌تواند ادعای مردمی‌بودن داشته باشد.
۸. دوری از هیجان‌زدگی و دروغ‌پردازی
امروزه بسیاری از رسانه‌ها برای جذب مخاطب، اخبار را با چاشنی هیجان، اغراق و حتی دروغ منتشر می‌کنند. رسانه‌ای که مردم را به سمت ترس، خشم یا امید واهی سوق دهد، نه‌تنها سالم نیست بلکه خطرناک نیز هست.
۹. ارتباط مستقیم با مردم
رسانه‌های سالم به‌جای اینکه تنها از بالا به پایین اطلاعات منتشر کنند، با مردم در تعامل‌اند. آنها به پیام‌ها، انتقادات و پیشنهادات پاسخ می‌دهند و مردم را در فرآیند اطلاع‌رسانی مشارکت می‌دهند.
نتیجه‌گیری
در جهانی که رسانه‌ها ابزار اصلی شکل‌دهی افکار عمومی‌اند، شناخت رسانه‌های سالم و مردمی بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد؛ هر چند کار سختی نیست، و به راحتی از انتشار مطالب رسانه ها در زمان بروز اتفاقات و حوادث و سوژه های منطقه ای و محلی می توان رسانه های مردمی را از بلندگوهای فساد تشخیص داد.
رسانه‌ای که شفافیت، حقیقت‌جویی، استقلال، مسئولیت‌پذیری و آزادی بیان را سرلوحه‌ی کار خود قرار دهد، شایسته‌ی اعتماد و حمایت مردم خواهد بود؛ و معمولا سازمانها و دولت مردان در برابر رسانه های مطالبه گر و عدالت خواه به جای جوابگویی و شفاف سازی و تنویر افکار عمومی، موضع تهاجمی گرفته و با عناوین واهی نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی از آنها در مراجع قضایی شاکی می شوند؛ مردم نیز وظیفه دارند که با آگاهی، رسانه‌های سالم را از رسانه‌های وابسته، جهت‌دار و تحریف‌گر تمیز دهند و از رسانه‌هایی که واقعیت را بی‌کم‌وکاست منتشر می‌کنند، حمایت کنند.
در مقابل، رسانه‌هایی که با گرفتن رانت و پول از مقامات، از مسیر عدالت خارج می‌شوند، بزرگ‌ترین خیانت را به جامعه و مردم خود مرتکب می‌شوند. این رسانه‌ها در بزنگاه‌های مهم با دریافت امتیازات مالی، به حمایت از مدیران ناکارآمد می‌پردازند و در مقابل مردم می‌ایستند.
چنین رسانه‌هایی، ابزار سرکوب حقیقت و خیانت به اعتماد عمومی‌اند.