✍حشمت اله کرمی نژاد
تنگه ی باستانی دربند در شهرستان بدره پر است از غارهای بزرگ و کوچکی که همگی یادگارانی از دوران باستان و نیز دوران هایی از زمین شناسی هستند.
هر یک از این غارها نزد مردمان بومی منطقه دارای نام های خاصی هستند . غار قلا، غار شاه رنگی، غار دنگ دنگ، غار کاله مرده، غار ماکونی، غار سه نک، غار امیل مه میل ،غار کیمو، غار بن تی، غار در اشکفت و چندین غار دیگر در مسیر این تنگه ی باستانی برای مردمان بومی نامهایی آشنا هستند و قطعا مردم بومی از هر یک از این غارها خاطره ها داشته و دارند.
یکی ازخاطرات دوران کودکی من از غار کیمو درخت کهنسال توت و همچنین درخت طاوی ورودی این غار بزرگ بوده که سالیان سال از دور خودنمایی می کردند.
هر ساله اردیبهشت ماه در مسیر رفتن به تنگه ی باستانی دربند برای خوردن میوه ی درخت توت کیمو و تابستانها برای آسایش در خنکای سایه های این درختان به این غار کهن پناه آورده و لحظاتی دلچسب را تجربه می کردیم.
در دهه ی هفتاد چند خانواده از کولی های دوره گرد در مسیر کوچ خود از جنوب به شمال ، چند هفته ای را در این غار اطراق کردند و متأسفانه در روزهای پایانی اقامت خود در این غار به دور از چشمان بومیان منطقه هر دوی این درختان کهنسال ورودی غار را برای ساخت ابزار آلات چوبی که پیشه ی اصلی شان بود را از پای درآورده و از بین بردند و بلافاصله غار را ترک کردند. این اتفاق ضایعه ای بزرگ برای بومیان منطقه بود و حسرت هایشان از این رخداد هنوز هم بازگو می شود.
دو سال پیش به همراه یکی از دوستانم با هدف زنده کردن یاد و خاطره درختان کهن از بین رفته ی این غار چند نهال توت و البته تعدادی نهال بلوط با خود برده و در پایین دست این غار کاشتیم که خوشبختانه تعدادی از این درختان توت و بلوط تاکنون زنده مانده اند و یکی از درختان شاه توت هم دو سالی است که ثمردهی دارد.
جاری شدن چشمه ی آب درون این غار در پایین دست غار باعث شده تا چندین متر پایین تر از غار همواره رطوبت داشته باشد و زمینه ی مساعدی را برای کاشت درخت فراهم نماید تا دیگر نیازی به آبیاری نباشد.
امسال هم در نخستین روزهای بعد از نوروز بازهم با کمک یکی از دوستان قدیمی ام به این غار باستانی رفتیم و چند نهال توت دیگر در پایین دست این غار کاشتیم. از دلایل علاقه من به کاشت درختان توت در چنین مکانی این است که درختان توت زیبایی خاصی به طبیعت و خصوصاً مکان های باستانی می دهند که ثمر دهی آنها در اردیبهشت ماه هم باعث می شود مردم در این فصل از روبرو شدن و همنشینی با چنین درختانی شادمان شده و احساسی لذت بخش داشته باشند.
برنامه ی ما این است که در سالهای آینده کاشت درخت در مکانهایی دیگر که دارای چشمه و فضاهای مساعدی برای کاشت درخت هستند و نیازی هم به آبیاری ندارند ادامه دهیم.
یکی از چالش هایی که ما همواره ادر روند کاشت درخت در طبیعت داریم محافظت از این درخت ها است که تابستانها حضور تعداد زیاد دام ها در طبیعت باعث می شود زندگی این درختان در معرض خطر قرار گیرد که البته ما با سنگ چین کردن اطراف این درختان تلاش می کنیم تاحدودی از این درختان محافظت کنیم، اما کاش اداراتی همچون منابع طبیعی و محیط زیست برای چنین پروژه های مردمی برنامه های حمایتی خاص داشته باشند تا دوستاران درخت و طبیعت به کاشتن درخت در عرصه های طبیعی تشویق شوند.
وجود چشمه ساران کهن و باستانی در مناطق گوناگونی از طبیعت استان ایلام و حوزه ی زاگرس زمینه ی مساعدی را برای کاشت درخت خصوصا درختان میوه ای همچون توت و انجیر و طاوی و … به خوبی فراهم کرده و امیدواریم که افراد طبیعت دوست درختکاری در مسیر این چشمه های طبیعی و باستانی را در برنامه های خود قرار دهند