( در سوگ عبد صالحِ خالق یکتایِ بی‌همتا، دکتر عبدالخالق کیخاوندی )
نوشتنِ در سوگ شخصیتی شهره به نیک‌نامی و طبیبی سلیم‌النفس که متنعم از مکارم اخلاق و مزین به خصال برجسته و آراسته به فضلیت‌های ممتاز انسانی بود، ادای تکلیفی فوت شده و قضای حقی ناگزارده است.
گاهی برخی آدم‌ها خلع پای‌افزار کرده، انگشتان شست و شاهد را در لای دو لنگهٔ آن کرده، پاورچین و بی‌هیاهو، سرزده و در نزده، وارد حریم دل شده و مالکانه ساکن این کاشانه می‌شوند!
سِرّی دارد این دلبری بی استجازه و دل‌نشینی بی‌اذن و اجاره!
دکتر عبدالخالق کیخاوندی از عِداد این سنخ کسان و از جنسِ و صنف طبیبانی چون محمدجعفر مروارید است که عامهٔ مردم دست و نَفَس‌شان را شفا می‌دانستند!
راقم تا خاطرش یاری می‌رساند به شخصه مزاحمت و یا مراجعه‌ای به سبب امری پزشکی یا اداری به آن رحیل سعید نداشته، اما در مواجهه‌های عمومی همواره از مُشک سلوک فروتنانهٔ آن عزیز، عطر انسانیت استشمام کرده و از سیمای صالح وی سرمشق ادب و اخلاق گرفته است.
روزی، بزرگی از اعاظم این استان در خلوت بی‌پرده و پیرایه‌ای دو نفره، لختی درِ شیشهٔ عطر سجایای اخلاقی و مجاهدت‌های بی‌بدیل و فداکاری‌های بی‌منت دکتر را بر من گشود که هنوز و تا حیات دارم از شمیم دلآرای آن چنان مستم نمود که گاهی در پیاده‌روهای شهر چند قدمی در قفای آن سرو چمان می‌رفتم، بدان نیت که رو در روی او بایستم، چشم در چشمش بدوزم و به پاس یک عمر مجاهدتش برای سلامت و سواد و بهداشت و خیر رسانی و خدمتگزاری متواضعانه‌اش، بر دستانش بوسهٔ سپاس نشانم. چنان در گزاردن این تکلیف تعلل و تأخیر شد که آفتاب آن چهرهٔ ملیح مهربان به مغرب این جهانی گرایید و انجام آن فریضهٔ شکرگزاری به قضا انجامید و اکنون در گزاردنش دست به دامن واژگان شده‌ام.
از خیل اطبای شریف بومی این خطه، دکتر عبدالخالق کیخاوندی، دکتر عزت‌الله بختیاری و دکتر محمدجعفر مروارید، به جهت ماندن در میان و متن این مردم و طولانی‌ترین مدت خدمتگزاری در عرصهٔ سلامت و علاج آلام آنان، شایستهٔ عنوان « اهرام ثلاثهٔ اخلاق و وفاداری » در عرصهٔ پزشکی‌اند.
هر چند بیان فضیلت‌های آقایان دکتر بختیاری با بیش از ده‌هزار عمل جراحی چشم و دکتر مروارید طبیب مهربان اطفال از ضرورت‌های قدرشناسی شاکرانه است، اما این یاداشت بر محور شخصیت فاضل فروتن و به مناسبت ارتحال آن خادم نامدار سرافراز شکل گرفته است. انسانی که در حفظ و بازسلامت، معالجه و مداوای مردم، بنیانگذاری دانشگاه علوم پزشکی استان ایلام، احداث بیمارستان‌ها و مراکز خدمات شهری و روستایی، بسترسازی برای تربیت هزاران دانشجو در رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی و ارتقای سواد و سلامت جامعه، نقش و سهم بی‌بدیل داشته و به همین میزان حق مسلم بر ذمهٔ آحاد مردم این استان دارد.
هر چند انسان‌ها در مسیر ناهموار زندگی فراز و فرودهایی دارند و به تبع آن مسئولیت‌هایی نیز متوجه آنهاست، لیکن سلوک و صیرورت اخلاقی دکتر کیخاوندی، نمادی از تخصص و تواضع در پیش چشم عموم جامعه بویژه جامعهٔ سلامت و پزشکی قرار می‌دهد.
گرچه امروز آن آفتاب بلند تخصص و تواضع و خیررسانی در سرای ابدیت طلوع جاودانه نمود و دل و جانها تنگ آن طبیب دلسوز دردمندی‌هاست، اما به لطف خداوند سبحان، سپهر طب و سلامت این خاک مملو از ستارگان پرفروغی است که زینت آسمان طبابت این دیارند. جوانان حق‌جوی دلیر صاحب سواد و صلاحیتی که به مدد تلاش عالمانهٔ خویش و با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین به روزآمدترین اطلاعات دانش پزشکی دسترسی داشته و مرزهای جغرافیایی و علمی را پس سر خواهند نهاد. اطبای جوانی که فارغ التحصیل علمی و اخلاقی دانشگاه استاد دکتر کیخاوندی هستند.
راقم در خویشتن صلاحیت معارفهٔ تخصصی و مدیریتی دکتر کیخاوندی نیافت، بدین سبب از دوست، همکار و همراه دیرین ایشان جناب دکتر محمدرضا عبدالهی‌ــ که از اعاظم سرمایه‌های انسانی، علمی، مدیریتی واجتماعی استان می‌باشند ــ تقاضا شد این یاداشت را با معارفه‌ای از آن رحیل سعید، مزین فرمایند که جناب ایشان با وجود تألمات روحی، کریمانه لطف فرمودند . متن ذیل، روایت دکتر عبدالهی از خدمات و سجایای اخلاقی دکتر کیخاوندی است:
« سال ۵۵ از دانشکدهٔ پزشکی فارغ التصیل و به عنوان پزشک در بیمارستان رازی ایلام ( امام خمینی فعلی) مشغول به کار گردید. ایشان همراه دکتر بدخش، دکتر بختیاری، دکتر مروارید، دکتر امیلیا، دکتر ورعی و مرحوم دکتر رحمان بار[ مسئولیت ] درمان استان را عهده دار بودند.
صداقت، پاکی، عشق به خدمت و تواضع از ویژگی‌های بارز ایشان بود. او مردی مصلح و عاشق خدمت و توسعه بود.
در دههٔ هفتاد عهده دار ریاست دانشکده پزشکی شد با تشکیل هیأت مدیره‌ای قوی، باتجربه و خدوم، متشکل از:
دکتر کی، دکتر تاجمیر، دکتر سلمانی‌پور و دکتر عبداللهی، دانشکده را به دانشگاه تبدیل و در یک دورهٔ چهار ساله،
(۴) بیمارستان (۹۶) تختخوابی در مهران، دهلران، سرابله و دره شهر و دو بیمارستان (۶۴) تختخوابی درآبدانان و ایوان به بهره‌برداری رساند و مراکز درمانی فراوانی را در شهرستان‌ها و روستاها ساخت. هر سال با توسعه فضای فیزیکی در بانگنجاب و راه اندازی رشته‌های جدید پزشکی، به ظرفیت پذیرش دانشجو و ارتقای سطح دانشگاه افزود. خارج از کار دانشگاه لحظه‌ای از مشکلات جامعه غافل نبود، نهایتاً رنج بیماران کلیوی او را به[ سمت ] تشکیل انجمن خیریهٔ بیماران کلیوی سوق داد و همراه خیرین نسبت به تشکیل آن اقدام و جهت منبع هزینه، مرکز درمانی الزهرا ــ س ــ را تأسیس [ نمود ] که یکی از مراکز درمانی استان است. روحش شاد و راهش پر رهرو باد. »
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
عاشً سعیداً و ماتَ سعیداً.
أللهم اجعَلهُ عِندَکَ فی اَعلیٰ عِلیینَ.
و فردا ایلام، پیکر فرزند فهیم و فاضل و طبیب دردمندی‌هایش را بر شانه‌های قدرشناسی‌اش تشییع می‌کند و نیم قرن خدمات بی‌منتش را در قاب چشمان اشکبارش می‌گیرد!
۱۴۰۱/۴/۲۳