✍ حمید حیدرپناه، دکترای جامعه‌شناسی
بازهم ایلام و خبری شوک‌آور…
گروگانگیری و قتل بی‌رحمانه در یک اداره دولتی توسط یکی از همکاران، قتل چهارنفر، زخمی شدن ۷ نفر و خودکشی ضارب، آن هم با اسلحه و نارنجک!!!
حادثه‌ای غیرقابل پیش‌بینی که خانواده‌های زیادی را داغدار و جامعه را در بهت و اندوه فرو برد.
بی‌تردید شرایط جامعه‌ای که این اتفاق در آن رخ داده، نرمال نیست و نیازمند بررسی و تحلیل عمیق است.
البته قبلا هم تلنگرهایی در این خصوص ایجاد شده بود، اما موجب بیداری مسئولان و متولیان نشده بود.
وقتی که سال گذشته مردی پس از قتل همسر و فرزندانش، در محیط کار خودکشی کرد، وقتی خودسوزی جلوی یک اداره رقم خورد، وقتی فرزند به پدر شلیک کرد و البته خودکشی‌های روزمره‌ای که خیلی جدی گرفته نشده و انعکاس رسانه‌ای آنها را به صلاح نمی‌دانند!
اما اکنون که این حادثه تلخ و در این ابعاد رقم خورده، کار از محافظه‌کاری و حفظ آرامش گذشته و لازم است برای این جامعه اقداماتی اورژانسی انجام و فرایند آگاه‌سازی و آموزش را جدی گرفت.
در واکاوی این حادثه باید گفت که در جامعه‌ای پرتورم با شکاف‌های طبقاتی و مشکلات اقتصادی فراوان، میزان تاب‌آوری جامعه، کنترل خشم و مدیریت بحران‌های زندگی به شدت کاهش یافته است.
البته در این مورد اخیر باید گفت که وقتی قاتل از قبل اسلحه و نارنجک با خود برده، یعنی تصمیمش را گرفته است، اما اگر قصدش تهدید بوده، توان کنترل خشم و مدیریت بحران‌لحظه‌ای را نداشته است.
وقتی شاهد افزایش خشونت ناشی از نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی از کف خیابان به محیط‌های اداری هستیم، بیانگر فضای بی‌عدالتی و تبعیض در سیستم‌های اداری است، جایی که فاصله بین منزلت، مزایا و امکانات مدیران با کارمندان و نیروهای خدماتی و همچنین رده‌بندی‌های نیروی قراردادی، رسمی، حق‌الزحمه‌ای و… موجب ایجاد شکاف‌های عمیق و احساس سرخوردگی شده است.
از طرفی کارمندی که اختلاف شخصی یا کاری داشته وقتی شخصا و با این حد خشونت وارد شده و این‌چنین اقدام می‌کند، یعنی به این باور اشتباه رسیده که قانون و نهادهای رسمی توان احقاق حق و اجرای عدالت را ندارد که خود در مقام عمل و انتقام وارد شده است.
یکی دیگر از ابعاد موردتوجه این حادثه حضور سلاح گرم و البته نارنجک است، اینکه چرا در جامعه امروز باید اسلحه و نارنجک غیرمجاز به این راحتی در دسترس باشد، یک سوال مهم و کلیدی است!
هفته پیش یکی از شلوغ‌ترین نقاط همین شهر، تعدادی سارق مسلح به طلافروشی یورش بردند، آن هم با اسلحه‌ای که مدل آن را فقط در بازی‌های رایانه‌ای و فیلم‌های هالیوودی دیده‌ایم!!!
در جامعه‌ای که اسلحه تبدیل به کالایی لوکس ولاکچری شده و فضای مجازی، پروفایل و استوری عکس با اسلحه تبدیل به یک افتخار شده است باید هم نگران بود که با هر خشم و تنشی ممکن است این اسلحه‌های دردسترس وارد معرکه شوند.
از طرفی چگونگی مدیریت این ماجرا و پوشش رسانه‌ای آن نشان داد که هنوز هم مدیریت بحران و نحوه خبررسانی در شرایط بحرانی را به‌خوبی نیاموخته‌ایم!
اما پوشش رسانه‌ای و انعکاس فیلم عملیات به‌موقع نبود و واکنش‌های زیادی داشت، چرا که این مستندها را معمولا بعدها و البته در مورد عملیات‌های موفق به نمایش در می‌آورند که البته تحلیل عملکرد و اقدام نیروی انتظامی را باید به متخصصان این حوزه سپرد.
به هرحال ضمن ابراز همدردی با قربانیان این حادثه باید گفت که شرایط و تحلیل این جامعه و عملکرد متولیان نشان داده که احتمال تکرار این حوادث وجود دارد و لازم است مسئولان ملی با فوریت وارد این حوزه شده و با اقدامات اساسی، ایلام را به عنوان یک استان ویژه جهت بررسی آسیب‌های اجتماعی انتخاب و اقدامات لازم صورت گیرد.