⏪باید ساعت آموزشی و کتب درسی را کاهش دهیم/مدارس غیردولتی نابرابریها را تشدید میکند
◀باید ساعت آموزشی و کتب درسی را کاهش دهیم/مدارس غیردولتی نابرابریها را تشدید میکند
◀ایسنا/خراسان رضوی /معاون وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اینکه «برای رهایی از بار آموزشزدگی، کاهش ساعات آموزشی و کتب درسی را باید در دستور کار خود قرار دهیم»، گفت: ۱۲ هزار و ۹۰۰ ساعت آموزش از اول ابتدایی تا پایه دوازدهم داریم، در حالی که میانگین جهانی ۸ هزار ساعت است.
◀به گزارش ایسنا، سیدجواد حسینی امروز در نشستی با عنوان «بررسی جامعهشناختی بحرانهای آموزش و پرورش در ایران» که در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: قرن بیستم یا اوایل قرن بیستم، قرن انقلابهای تربیتی نامیده میشود. در این قرن فنر انتظارات و تقاضا برای آموزش رها شد و جامعه به مرحلهای رسید که احساس شد نیازمند نیروهای متخصص است؛ بنابراین در قرن بیستم نظریهپردازان بیشتر به نقش آموزش و پرورش در توسعه و کارکردهای مثبت آن میاندیشیدند.
◀وی در خصوص نظریه سرمایه انسانی، گفت: اصل نظریه سرمایه انسانی این است که در جامعه منابع انسانی را به سرمایه انسانی تبدیل کنیم. آموزش و پرورش باید تدابیری بیاندیشد تا این منابع به سرمایه انسانی تبدیل شود.
سرمایه انسانی پنج نوع سرمایه دیگر را تولید و بازتولید میکند. اگر نظامهای آموزش و پرورش این سرمایه را رشد دهند، سایر سرمایهها را نیز تولید و بازتولید میکنند.
◀حسینی افزود: ۵۰ سال مطالعه نظریهپردازان سرمایه انسانی چند دستاورد داشت؛ یک مورد اینکه ما باید پربازدهترین نوع سرمایهگذاری را سرمایه انسانی بدانیم.
چند کشور از جمله مالزی، سنگاپور، کره جنوبی، ژاپن و فنلاند در طول ۲۰ سال بیشتر به این سرمایه توجه داشتند، در نتیجه رفاه ۴.۵ درصد رشد کرد و رشد اقتصادی نیز اتفاق افتاد.
در این دوره وقتی از آموزش و پرورش صحبت میشود، به معنی تمرکز بر افزایش دانش، اطلاعات، انسجامبخشی، وفاق اجتماعی، فرایند تخصیص و گزینش نیروی انسانی، نوآوری و خلاقیت، عدالت و تعادل طبقاتی است.
◀معاون وزیر آموزش و پرورش بیان کرد: سالهای دهه ۷۰ و ۸۰ میلادی بخشی از این کارکردها زیر تیغ نقادی اندیشمندان پیرامون آموزش و پرورش قرار گرفت
این انتقادات در سه بخش قابل مطالعه است که آموزش و پرورش کنونی جامعه ایران نیز از این سه چالش و انتقاد رنج میبرد؛ اول اینکه قرار بود آموزش و پرورش باعث ایجاد نوآوری، تفکر خلاق، تفکر انتقادی و تفکر واگرا باشد.
◀وی ادامه داد: منتقدان این سخن را میگفتند که آموزش و پرورش در انجام این رسالتها توفیق ندارد.
آنها معتقد بودند که آموزش و پرورش حافظهمحور، بانک مانند و صندوقچه شده، محتوای کتابهای تدریس، شیوههای تدریس، مدیریت مدرسه و شیوه اداری در آموزش و پرورش مشکل دارد.
آموزش کنکورمحور، تستمحور و آزمونزده شده که باعث میشود خلاقیت و نوآوری رشد پیدا نکند.
بر اساس سند تحول بنیادین تعلیم و تربیت تکساحتی شده، در حالی که باید تمامساحتی باشد.
↩آموزش تکساعتی خلاقیت را از بین میبرد
حسینی گفت: در دوره سرپرستی وزارت آموزش و پرورش اولین موردی که برای اصلاح برخورد کردم، نظام آموزشزده و فشرده بود و بار سنگین آموزش که کمر نظام تعلیم و تربیت را خم کرده است.
۱۲ هزار و ۹۰۰ ساعت آموزش از اول ابتدایی تا دوازدهم وجود دارد، در حالی که میانگین جهانی ۸ هزار ساعت است و به این میزان ساعت آموزش نیز انتقاد دارند.
این بار سنگین آموزشزدگی تکساحته ضمن از بین بردن خلاقیت و نوآوری، هزینههای زیادی را به نظام آموزش و پرورش تحمیل میکند.
◀تنها ۱.۴ درصد اعتبارات آموزش و پرورش برای کیفیتبخشی استفاده میشود
◀معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه ۹۸٫۶ درصد از اعتبارات آموزش و پرورش به حقوق و مزایای پرسنل اختصاص دارد، عنوان کرد: تنها ۱.۴ درصد اعتبارات برای کیفیتبخشی باقی میماند که اگر کمبود بودجه داشته باشیم، باید از این مقدار کم کنیم. باید تلاش کنیم آموزش و پرورش را از زیر بار سنگین آموزشزدگی که خلاقیت، نوآوری و تفکر انتقادی و واگرا را از بین میبرد، نجات دهیم. تعلیم و تربیت تکساحتی، جامعه و انسان تک ساحتی را شکل میدهد.
◀کاهش ساعت آموزشی و کتب درسی را باید در دستور کار قرار دهیم
◀وی خاطرنشان کرد: آموزش و پرورش و مدارس جعبه سیاه جامعه هستند، نمیتوان جامعه را نگه داشت تا آموزش و پرورش را درست کرد که بعد جامعه درست شود، هرچه امروز در جامعه میگذرد، از دیروز مدارس است و هرچه در آینده خواهد گذشت، از امروز مدارس است.
برای رهایی از بار آموزشزدگی، کاهش ساعات آموزشی و کتب درسی را باید در دستور کار خود قرار داد.
ساعت آموزشی باید به کمتر از ۸ هزار کاهش یابد.
نظام ارزشیابی تعلیم و تربیت نباید آموزشمحور باشد.
سرنوشت دانشآموز بعد از ۱۲ سال در ایستگاهی به نام کنکور رقم میخورد، در نتیجه آموزشزدگی اتفاق میافتد.
↩بخشنامههای زیاد، خلاقیت مدیر مدرسه را از بین میبرد
◀ حسینی اضافه کرد: توجه به روشهای نوین یاددهی و یادگیری، تطبیق کتابهای درسی با نیازهای خلاقانه، نوآورانه و هستیشناسی نه انتزاعی و تمرکززدایی از دامن متمرکز نظام تعلیم و تربیت که این تمرکز خلاقیتکش است، از دیگر موارد است.
بخشنامههای زیاد موجب میشود که مدیر مدرسه خلاق نباشد. تمرکززدایی و مدرسهمحوری دو راهکار مفید برای این مشکل است. مدرسهمحوری را باید ملاک عمل قرار دهیم، من طرح مدرسهمحورانه را طراحی کردم که به زودی اجرا میشود.
◀معاون وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اینکه چالش دوم غلبه رویکرد نظری، ذهنی و حافظهای بر رویکرد مهارتی، کاربردی و عملی است، تصریح کرد: مدرسه دیگر مدرسه زندگی نیست.
آموزشهای نظری و دوری از آموزشهای کاربردی یک مشکل بوده که من نام آن را آموزش و پرورش مکانیکی در مقابل آموزش و پرورش ارگانیکی گذاشتم.
آموزش و پرورش مکانیکی به صورت صندوقچهای، مغزمحور وحافظهمحور است و نیروی ذهنی را پرورش میدهد، در حالی که آموزش و پرورش ارگانیکی مسالهمحور است.
باید به این سبک حرکت کنیم. امروز کتابهای زیادی در مرگ مدرسه نوشته میشود.
↩مدارس غیردولتی موجب تثبیت و تشدید نابرابریها میشود
وی بیان کرد: سومین انتقاد به نظام آموزش و پرورش این بوده که یکی از کارکردهای نظامهای تعلیم و تربیت تحرک طبقاتی ارزان و سریع است.
نظامهای تعلیم و تربیت بهترین راه برای تحرک طبقانی، کاهش فاصله طبقاتی و عدالت آموزشی است.
منتقدان بیان کردند که نظامهای تعلیم و تربیت این کارکرد مهم را محقق نمیسازند.
نظامهای آموزشی و مدرسهای در سطح نظام اجتماعی، نابرابریهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بیرون از مدرسه را در داخل مدرسه تثبیت، تشدید و از همه بدتر تشریع میکنند.
در جامعه ایران رشد مدارس غیر دولتی موجب این تثبیت، تشدید و تشریع میشود.
◀حسینی افزود: ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار دانشآموز در قالب ۱۶ هزار مدارس غیردولتی تحصیل میکنند.
۱۰درصد مدارس، خاص و ۹۰ درصد دیگر معمولی و دولتی هستند که کیفیت به صورت بایسته و شایسته وجود ندارد. ۹۰ درصد مدارس لازم التوجه و ۱۰ درصد دیگر قابل توجه هستند.
در کنکور رتبههای زیر ۱۰۰ وضعیت بومی، عدم تعادل منطقهای و عدم تعادل مدرسهای به شدت خود را نشان داده است.
در نمرات آزمون تیمز و پرلز رتبه ما زیر ۵۰۰ بوده و فاصله فقیر و غنی زیاد است.
نظام بودجهریزی آموزش و پرورش اساسا مشکل دارد که باید اصلاح شود.
نظام تامین نیروی انسانی ما نیز مشکل دارد.
◀معاون وزیر آموزش و پرورش بیان کرد: در ۱۰سال پیش ۱۶۰ هزار شبه معلم وارد نظام آموزش و پرورش شدند.
در دولت سیاستگذاری انجام شد مبنی بر اینکه نیروی انسانی جز از دانشگاه تربیت معلم و دانشگاه دولتی گرفته نشود.
توزیع نیروی انسانی نیز نامناسب است.
این توزیع نامناسب ۵۵ هزار نیروی مازاد و ۵۵ هزار نیروی مورد نیاز را رقم زده است.
برای حل این مشکل نظام آمایش سرزمین نیروی انسانی را بر اساس جنس، بوم، رشته و مقطع ایجاد کرده و طرح جذب نیروی انسانی از بوم، برای بوم، در بوم را ایجاد نمودیم تا بر این بیعدالتیها غلبه پیدا کنیم.
◀وی ادامه داد: باید مدارس خود را از جهت برچیده شدن مدارس کوچک و راهاندازی مدارس بزرگ، کاهش تنوع مدارس و ارزیابی و رتبهبندی مدارس ساماندهی کنیم.
۲۴ نوع مدرسه داریم که به ارتقاء کیفیت و عدالت اجتماعی ضربه میزند.
من نظام بودجهریزی مبتنی بر عدالت عمودی را نوشتم تا نظام بودجهریزی اصلاح شود. در نظام تامین منابع مالی نیز باید اصلاح صورت گیرد.
◀حسینی خاطرنشان کرد: این آموزش و پرورش کیفیت یافته باید ۲۰ تا ۲۵ درصد بودجه کشور را به خود اختصاص ددهد، دولت در این خصوص تلاش کرده و تازه به ۱۳ درصد رسیده است.
سهم آموزش و پرورش از GDP باید ۶ تا ۷ درصد باشد که اکنون به ۱.۵ درصد رسیده است.
مشارکتها باید توسعه یابد و دیوار بین مدارس و جامعه از بین برود. ظرفیتهای درونی نظام تعلیم و تربیت باید آزاد شود، قطعا آموزش و پرورش از آموزش عالی بیشتر به قانون خاص نیاز دارد که این کار را انجام خواهیم داد تا فضای درونی آموزش و پرورش آزاد شود.
تبدیل نگاه جامعه و برنامهریزان به نگاه غالب در آموزش و پرورش باید اتفاق بیافتد.
↩لازم نیست نمایندگان کاری برای آموزش و پرورش انجام دهند
◀معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: امروز باید آموزش و پرورش به مثابه روز اول مهر شود که همه آن را لمس میکنند.
آموزش و پرورش باید گفتمان اول جامعه شود که اگر این اتفاق نیافتد، روی توسعه را نمی بینیم.
آموزش و پرورش باید خود را از زیر بار سیاستزدگی نجات دهد.
لازم نیست نمایندگان کاری برای آموزش و پرورش انجام دهند، بهتر است کارهایی را انجام ندهند.
کاهش مداخلات بیرونی، استقرار نظام جامع بهبود عملکرد، توسعه فرهنگسازی مشارکت، نظام رتبهبندی معلمان و سازمان سنجش معلمان میتواند در جهت ارتقاء عدالت و کیفیت به آموزش و پرورش کمک کند
